درمان زخم عفونی

زخم عفونی چیست؟

اگر باکتری و یا سایر عوامل بیماری زا وارد زخم شود، ممکن است باعث ایجاد عفونت گردد. عفونت شدید می تواند موجب التهاب و آسیب بافتی، تب و لرز و تهوع شود که در نتیجه ی پاسخ سیستم ایمنی بدن به عفونت است. درمان عفونت زخم به نوع زخم و میزان عفونت بستگی دارد.

عفونت های جزئی را می توان در خانه درمان کرد، اما افراد مبتلا به زخم عفونی شدید یا مداوم، باید تحت مراقبت پزشکی قرار گیرند

زخم عفونی از موارد مهم و چالش برانگیز درمانی است. درمان چنین زخم هایی بسیار مشکل تر و پیچیده تر از سایر موارد و زخم های غیرعفونی خواهد بود. انجام پانسمان، وجود بانداژ تمیز و استریل و استفاده از پمادها و داروهای التیام بخش که در مورد درمان زخم های معمولی کاملا جوابگو است؛ برای زخم های عفونی به تنهایی کافی نخواهد بود.

عواملی مانند دیابت و اضافه وزن، کهولت سن و آلودگی وسیله ایجاد زخم منجر به بروز زخم های عفونی می شوند. علاوه بر این ها استریل نبودن وسایل جراحی، جای گاز حیوانات یا نیش حشرات آلوده و عواملی از این دست نیز از عوامل ایجاد کننده زخم های عفونی هستند.

چنین زخم هایی به دلیل تورم و دوره بهبود طولانی مدت، معمولا دردناک هستند. جهت التیام و تسکین آن ها نیز استفاده از داروها و مراقبت های ویژه اهمیت زیادی دارد. در این نوع مانند سایر زخم ها نیاز است که ابتدا نوع آن تشخیص داده شود و سپس نسبت به درمان آن اقدام کنید.

درمان زخم عفونی معمولا با استفاده از دارو، تحت نظر پزشک متخصص و طی دوره زمانی مشخصی انجام می شود.

چرا زخم ها عفونی می شوند؟

عفونی شدن یک زخم معمولا پروسه ای طولانی و زمان بر دارد. هیچ زخمی از ابتدای پیدایش عفونی نیست؛ بلکه به مرور زمان و با دخالت عوامل ثانویه دچار عفونت می شود. به همین ترتیب نیز درمان زخم عفونی به تدریج صورت می گیرد.

علل مختلفی برای بروز عفونت در زخم ها بیان شده است که از جمله به نوع زخم و علت پیدایش آن مربوط می شوند. به عنوان مثال زخم هایی که بر اثر گزیدگی با دندان های آلوده یا نیش حشرات آغشته به میکروب ها ایجاد می شوند؛ شانس بیشتری برای عفونت دارند.

زخم های ناشی از نزاع، تصادفات رانندگی و سقوط از ارتفاع نیز متناسب با موادی که با زخم در تماس بوده اند؛ در معرض این خطر قرار دارند.

یکی دیگر از مواردی که زخم را عفونی می کند؛ وسایل جراحی غیراستریل یا پانسمان آلوده است.

بیماری های مزمن مانند ایدز، دیابت و نیز کهولت سن با افزایش مدت زمان دوره ترمیم زخم آن را به نوع مزمن و سپس عفونی تبدیل می کنند.

به همه این موارد وجود اشیا خارجی در محل زخم و عمق آن را نیز اضافه می کنیم که مجموعه بزرگی از عوامل موثر بر عفونت زخم را برشمرده باشیم.

علت بروز زخم عفونی

هنگامی که باکتری یا انواع دیگر میکرواورگانیسم ها وارد بریدگی یا زخم می شوند،  به بافت زنده اطراف و درون زخم حمله می کنند و موجب بروز عفونت در زخم می شوند. از جمله رایج ترین باکتری هایی که علت بروز زخم عفونی هستند :

• استافیلوکوکوس اورئوس
• سودوموناس آئروژینوزا
• اشریشیا کلی (E. Coli).
• پروتئوس
• اسینتوباکتر بومانی/همولیتیکوس
• استرپتوکوک

پیشگیری از عفونت زخم

در مواردی که زخم جزئی باشد، افراد خود می توانند درمان خانگی عفونت زخم را انجام دهند. برای جلوگیری از عفونت زخم، پس از ایجاد برش یا خراشیدگی با دنبال کردن مواردی ساده می توان از ورود آلودگی ها جلوگیری کرد و خطر عفونت را کاهش داد.

درمان خانگی زخم برای پیشگیری از عفونت :

• برای رسیدگی به زخم پیش از هر چیز اطمینان حاصل کنید که تجهیزاتی مانند پنس و موچین که با آن ها کار می کنید، با الکل ضد عفونی شده اند.
• دست ها را با آب گرم و صابون بشویید و خشک کنید سپس به درمان زخم بپردازید.
• اگر خونریزی فعال در زخم وجود دارد، باند یا گاز استریل را روی زخم نگه دارید و فشار دهید تا خونریزی متوقف شود.
• برش یا خراشیدگی را با ریختن آب گرم روی آن به مدت چند دقیقه تمیز کنید. از آب گرم و صابون برای تمیز کردن پوست اطراف استفاده کنید، اما مراقبت باشید صابون درون زخم نرود.
• اطمینان حاصل کنید که هیچ آلودگی یا مواد خارجی مانند شن، خاک، شیشه و غیره در زخم باقی نماند. برای خارج کردن این مواد خارجی می توانید از موچین یا پنس استفاده کنید. استفاده از این ابزار باید با احتیاط انجام شود و از پیش نیز ضد عفونی شده باشند.
• در صورت تمایل از یک لایه نازک پماد ضد عفونی کننده زخم یا ژل که مخصوص زخم هستند استفاده کنید. استفاده از پماد برای عفونت زخم برای جلوگیری از عفونت و ایجاد یک لایه ی محافظ است.
• پیش از پوشاندن زخم با باند یا گاز، یا استفاده از دیگر انواع پانسمان زخم، اجازه دهید پوست در مجاورت هوا خشک شود. در زخم های سطحی معمولا نیازی به پانسمان خاص یا پوشاندن با گاز و باند نیست.

نکات دیگر برای پیشگیری از عفونت زخم پس از رسیدگی به زخم :

• حداقل روزی یک بار پانسمان زخم را عوض کنید. اگر پانسمان آلوده شد یا توسط ترشحات زخم مرطوب شد، آن را بلافاصله عوض کنید.
• هرروز زخم را به آرامی شستشو دهید.
• از استفاده از پراکسید هیدروژن (آب اکسیژنه) یا بتادین روی زخم خودداری کنید، چرا که ممکن است در برخی افراد سبب تحریک پوست شود. اگر سایر ضد عفونی کننده ها نیز باعث تحریک پوستی شدند، از آن ها استفاده نکنید.
• پوست یا دلمه ایجاد شده روی زخم را نَکنید، زیرا می تواند منجر به باز شدن مجدد زخم شده و بهبودی را مختل کند. هم چنین خطر بروز عفونت را نیز افزایش دهد.
• اگر با گذشت یک تا دو روز ، زخم به رو به بهبودی نرفت به پزشک مراجعه کنید.

درمان زخم عفونی چگونه انجام می شود؟

درمان زخم عفونی شامل مراحل مختلفی است که باید یک به یک طی شوند که زخم از حالت عفونی به زخم معمولی تبدیل و سپس درمان شود.  پیش از هر چیز لازم است که میزان پیشرفت عفونت در زخم مشخص شود. سپس بر اساس آن نوع درمان تشخیص داده خواهد شد.

عفونت های جزئی با دوره های درمانی کوتاه به راحتی رفع شده و آثار آن ها نیز به زودی از بین می رود. اما در مورد زخم عفونی مزمن جهت درمان کامل مراقبت بیشتری نیاز است. همچنین زخم های عمیقی که عفونی شده باشند نیز چنین شرایطی دارند.

جهت درمان زخم  عفونی مزمن یا عمیق باید طبق دستور پزشک و با استفاده از داروهای کمکی نسبت به محدودیت دامنه زخم اقدام شود. پس از کنترل حوزه زخم نوبت به درمان آن می رسد.

دوره درمان متناسب با اندازه و عمق عفونت متفاوت بوده و به مصرف داروهای مختلف از جمله آنتی بیوتیک ها نیاز دارد. جهت اطمینان از عملکرد صحیح در درمان زخم عفونی نظارت پزشک متخصص در این زمینه ضروری است. این درمان معمولا در دوره زمانی مشخص و طی شرایطی قابل اجرا خواهد بود که در ادامه به آن می پردازیم.

روش های درمان زخم عفونی

• عفونت زخم شدید نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد، به ویژه اگر علائمی مانند تب و احساس ناخوشی، ترشح از زخم و رگه های قرمز در زخم نیز همراه باشد.
• پزشکان برای درمان عفونت زخم باکتریایی از آنتی بیوتیک ها استفاده می کنند. برای درمان کامل عفونت و جلوگیری از مقاوم شدن باکتری ها به دارو، فرد باید دوره آنتی بیوتیک را به صورت کامل طی کند.
• علاوه بر تمیز کردن، برخی از زخم ها ممکن است به درمان بیشتر نیاز داشته باشند. اگر بریدگی بزرگ یا عمیق باشد، ممکن است پزشک مجبور شود برای بستن، آن را بخیه بزند. برای برش هایی با عمق کمتر، استفاده از پانسمان یا نوار چسب پزشکی کافی خواهد بود.
• اگر زخم حاوی بافت مرده یا آلوده باشد، نیاز است تا برای درمان زخم عفونی ، پزشک این بافت را با روش دبریدمان جدا کند. دبریدمان سبب بهبودی عفونت زخم می شود و از گسترش عفونت نیز جلوگیری می کند. این کار باید حتما توسط پزشک و افراد متخصص انجام شود.
• علاوه بر درمان جراحات زخم، اگر فرد در اثر گازگرفتگی حیوانات، یا تماس با اشیای آلوده یا زنگ زده دچار بریدگی شده باشد، باید واکسن کزاز نیز دریافت کند زیرا ممکن است در معرض خطر کزاز باشد.
• کزاز یک بیماری بالقوه کشنده است که زمانی رخ می دهد که باکتری های خاص عامل این بیماری وارد بدن شده و سمومی را آزاد می کنند که بر اعصاب تاثیر می گذارد. علائم کزاز شامل اسپاسم عضلانی دردناک و قفل شدن فک و تب است.

به طور کلی هرچه درمان زخم عفونت کرده سریع تر انجام شود، زمان بهبودی نیز کوتاه تر خواهد بود.

مراقبت های لازم از زخم عفونی کدام اند؟

زخم های عفونی بیش از سایر زخم ها نیازمند مراقبت و نگهداری هستند. در این مورد نیز پیشگیری مقدم بر درمان بوده و پیش از هر چیز باید از افزایش مقدار و عمق زخم جلوگیری شود.

جهت این امر نیاز است که پس از بندآوردن خونریزی احتمالی نسبت به ضدعفونی زخم در هر مرحله اقدام شود. از درمان های پیوند پوستی نیز در مورد زخم های عمیق و حاصل از سوختگی استفاده می شود. این نوع پیوند علاوه بر جنبه درمانی که دارد؛ در پیشگیری از گسترش زخم به سایر نقاط نیز موثر عمل می کند.

وکیوم تراپی یا مکش منفی نیز جز مراقبت های درمانی برای زخم های عفونی محسوب می شود. گرچه این نوع درمان و مراقبت نیز محدودیت هایی داشته و برای همه زخم ها قابل اجرا نیست.

عوامل موثر بر مدت زمان دوره درمان زخم عفونی

درمان زخم عفونی عموما به مدت زمان طولانی تری نسبت به نوع غیرعفونی نیاز دارد. عوامل مختلفی بر افزایش مدت زمان این دوره درمانی موثر هستند. از آن جمله به موارد زیر اشاره می کنیم:

• باقی ماندن عامل عفونت در زخم
• بیماری های زمینه ای مانند دیابت، هپاتیت، ایدز و مانند این ها که مانع از سیر طبیعی بهبود زخم می شوند.
• کهولت سن که در آن رشد سلول ها به کندی صورت می گیرد. در این سن ترمیم زخم های عفونی با سختی بسیار انجام می شود.
• زمانی که اندازه و عمق زخم زیاد باشد؛ دوره درمان طولانی شده و عفونت به راحتی برطرف نمی شود.
• اضافه وزن از عوامل افزایش مدت زمان درمان زخم عفونی است.
• ضعف سیستم ایمنی که رفع و درمان عفونت را به تاخیر می اندازد. مانند آنچه در بیماری هایی نظیر سرطان مشاهده می شود.
• عدم انجام اقدامات احتیاطی پیش از انجام عمل جراحی که عفونت را شدید و مزمن می کند.

چگونه تشخیص می دهیم که یک زخم عفونی شده است؟

یک زخم عادی هر چند کوچک علامت هایی دازد. از جمله خونریزی یا درد در ناحیه زخم که پس از مدتی رو به بهبود می رود. اما در زخم های عفونی این علایم شدیدتر بوده و به طرز مشخصی خودنمایی می کنند.

علائم مختلفی جهت تشخیص زخم عفونی از یک زخم عادی وجود دارد که اگر بخواهیم به همه آن ها اشاره ای داشته باشیم؛ موارد زیر را شامل می شود:

• احساس سوزش، خارش و درد در ناحیه زخم با وجود گذشت مدت طولانی
• ترشحات زردرنگ و گاهی بدبو در ناحیه زخم عفونی
• زخم به جای بهبود، بزرگ تر و دردناک تر می شود.
• علائمی همچون قرمزی و التهاب در نواحی اطراف زخم که به راحتی برطرف نخواهند شد.
• بروز تب و لرز، ضعف و درد برای بیمار و احساس ناراحتی و ناآرامی در بدن او

زخم های عادی پس از گذشت زمان رو به بهبودی رفته و از علائم آن ها کم می شود، اما زخم عفونی با گذشت زمان معمولا به جای بهتر شدن بدتر می شود. درد، قرمزی و تورم نیز شدت بیشتری می گیرند. قرمزی بیش از حد اطراف زخم که معمولا بزرگتر از انگشت شصت است نیز از نشانه های عفونت در زخم می باشد.

وجود چند عامل یا مجموعه این عوامل به ما ثابت می کند که با یک زخم عفونی روبه رو هستیم. بدیهی است که درمان زخم عفونی روش و اسلوب خاصی دارد که تخصصی بوده و به آسانی قابل اجرا نیست.

اما راه پیشگیری از گسترش زخم همواره باز است. رعایت اصول بهداشت و سلامتی جهت محدودیت زخم و جلوگیری از عفونت آن راه حل مناسبی خواهد بود.

چه زخم هایی مستعد عفونت زخم هستند؟

زمانی که پوست باکتری ها وارد زخم شوند، شروع به تکثیر می کنند و زخم عفونی می شود. این باکتری ها ممکن است از محیط خارجی، عامل ایجاد کننده زخم، یا آلودگی های پوست اطراف زخم باشند.

خطر عفونت در بعضی از انواع زخم بیشتر است از جمله :

• زخم بزرگ، عمیق یا دارای لبه های دندانه دار
• زمانی که خاک یا دیگر ذرات خارجی وارد زخم شده اند
• اگر علت بروز زخم، گاز گرفتن یک حیوان یا شخصی دیگر باشد
• اگر یک شیء حاوی میکروب، زنگ زده یا کثیف سبب ایجاد زخم شود

عفونت زخم در چه افرادی شدید تر است؟

برخی از شرایط پزشکی و بهداشتی نیز می توانند خطر عفونت زخم را افزایش دهند، یا بهبود زخم عفونت کرده را کند تر کنند.

این شرایط شامل موارد زیر است :

دیابت : عفونت زخم در افراد مبتلا به دیابت به دلیل شرایط خاص پزشکی و عوارض دیابت (مانند نوروپاتی دیابتی، سیستم ایمنی ضعیف تر، زخم پای دیابتی) ممکن است شدید تر از سایرین باشد و به مراقبت های بیشتری نیاز دارد.

سیستم ایمنی ضعیف : در افرادی که سیستم ایمنی به دلایلی چون استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، یا افراد مبتلا به ویروس HIV ، ضعیف تر از سایرین است، عفونت زخم می توان خطرناک تر باشد و باید مراقبت بیشتری از زخم عفونی شود.

افزایش سن : در افراد مسن عفونت زخم می تواند شدید تر باشد و این افراد در معرض بیشتر خطر عفونت هستند.

کمبود مواد مغذی و ویتامین : کمبود برخی مواد مغذی لازم در بدن می تواند درمان زخم عفونت کرده را سخت تر کند.

زخم های ناشی از عمل های جراحی : حدود 2 الی 4 درصد از افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند ممکن است به زخم عفونی مبتلا شوند. استفاده مرتب از داروهای تجویز شده و مراقبت های پزشکی می تواند از این عفونت زخم جلوگیری کند.

نتیجه

در این مقاله گفته شد که درمان زخم عفونی با انجام مراقبت های ویژه ممکن می شود؛ اما شرایط لازم جهت این درمان کاملا جدی بوده و نباید در اجرای آن ها سهل انگاری شود.

دلایل متفاوتی برای عفونت زخم و نیز افزایش مدت زمان دوره درمان آن وجود دارد. از جمله مهم ترین این عوامل به باقی ماندن عامل مولد زخم، کهولت سن و بیماری های مزمن و زمینه ای، استریل نبودن وسایل عمل و پانسمان و نیز مواد آلوده ای که جراحت و زخم در اثر تماس با آن شکل گرفته است؛ اشاره شد.

اما جهت تشخیص عفونت یک زخم نیز نشانه هایی وجود دارد. از جمله این نشانه ها تب و لرز و ضعف جسمانی، گسترش زخم در عوض بهبود آن در دراز مدت، وجود درد و التهاب همراه با ترشحات رنگی و بدبو در حاشیه زخم و بسیاری موارد دیگر که در این مقاله به آن ها اشاره شد.

Source: www.fairview.org, www.ncbi.nlm.nih.gov, www.wikihow.com , www.medicalnewstoday.com