مجله پزشکی پارسامگ
آنچه باید در مورد زخم های پوستی بدانید
فهرست مطالب
انواع زخم های پوستی؛ علل، علائم و درمان
زخم پوستی از انواع زخم باز است که در اثر جراحت، گردش خون ضعیف یا فشار روی پوست ایجاد می شود. بهبود زخم های پوستی در مواردی ممکن است مدت زیادی طول بکشد. بسته به نوع زخم، محل آن، شرایط جسمی و سلامتی بیمار و منشاء بروز زخم، درمان و روند بهبودی زخم های پوستی متفاوت است. در صورت عدم درمان زخم پوستی ممکن است عفونی شده و عوارض پزشکی دیگری هم ایجاد کند.
زخم پوستی می تواند در هر ناحیه ای از بدن ایجاد شود. پاها، لب یا دهان، باسن و پایین تنه معمولا از شایع ترین محل ها برای بروز زخم پوستی هستند.
در این مقاله آنچه باید در مورد انواع زخم های پوستی، علائم، تشخیص و درمان خانگی زخم های پوستی بدانید را مورد بحث قرار می دهیم.
علائم زخم پوستی چیست؟
زخم پوستی یک زخم باز است و می توان بخشی از بافت اندام را مشاهده کرد. شدت زخم ها متفاوت است و از صدمات جزئی روی پوست تا زخم های مزمن و شدید را شامل می شود. در موارد شدید زخم ها می توانند عمیق شوند و بافت عضلانی یا حتی استخوان و مفاصل را هم در معرض دید قرار داده و درگیر کنند.
علائم زخم پوستی عبارت است از :
- باز شدن ترک مانند یا بریدگی مانند سطح پوست
- تغییر رنگ پوست
- خارش
- پوسته پوسته شدن
- تورم پوست در نزدیکی زخم
- درد یا حساسیت در نزدیکی ناحیه ی آسیب دیده
- ترشحات شفاف، خونی یا چرکی از زخم
- بوی نامطبوع از زخم که از علائم عفونت است
- ریزش مو در ناحیه ی زخم
انواع زخم های پوستی
زخم های پوستی گستره زیادی از انواع زخم های باز را شامل می شود. درمان و مراقبت از زخم تا حد بسیار زیادی به نوع زخم بستگی دارد. به طور کلی انواع زخم های پوستی عبارتند از :
زخم های پوستی وریدی
این نوع زخم پوستی، معمولا کم عمق و باز است که عامل اصلی بروز آن گردش خون ضعیف است. زخم های وریدی معمولا در ناحیه ی ساق پا بروز می کنند. آسیب به دریچه های داخل وریدهای پا، مانع از بازگشت خون به قلب می شود، در نتیجه خون در ساق پا جمع شده و باعث تورم آن می شود. این تورم موجب فشار به پوست شده و زخم و ترک های پوستی را ایجاد می کند.
زخم پوستی شریانی
زخم ایسکمیک یا زخم های شریانی زمانی رخ می دهد که شریان ها نتوانند خون غنی از اکسیژن را به اندازه ی کافی به اندام های تحتانی برسانند. بدون عرضه ی مداوم اکسیژن، بافت ها شروع به مردن می کنند که در نتیجه ی آن زخم پوستی شریانی رخ می دهد.
زخم های پوستی شریانی می توانند در قسمت خارجی مچ پا ، انگشتان یا دیگر قسمت های پا ایجا شوند.
زخم پوستی نوروپاتیک
نوروپاتی یکی از عوارض شایع در دیابت کنترل نشده است. افزایش سطح گلوکز خون در دراز مدت، سبب آسیب به عصب ها می شود که این امر منجر به کاهش یا از دست رفتن کامل حس در ناحیه ی آسیب دیده، که معمولا دست یا پا است می شود. نوروپاتی تقریبا در 60 تا 70 درصد افراد مبتلا به دیابت رخ می دهد.
زخم های پوستی نوروپاتی، زخم های کوچک شبیه به تاول یا بریدگی های کوچک هستند، که در اثر آسیب عصبی گفته شده به وجود می آیند.
فرد مبتلا به نوروپاتی دیابتی ممکن است متوجه بروز زخم پوستی ایجاد شده نشود و زخم به مرحله ی عفونت برسد. لازم است تا افراد دیابتی، پاها و دست ها به طور مرتب بررسی کنند تا زخم پوستی یا دیگر انواع زخم ها بروز نکند و در صورت بروز، نسبت به درمان آن اقدام شود.
زخم بستر یا زخم فشاری
زخم فشاری (زخم بستر) نیز از انواع زخم های پوستی است، که در نتیجه ی فشار یا اصطکاک مداوم بر روی ناحیه ای خاص ایجاد می شود.
بافت های پوست می توانند حداکثر 30 تا 32 میلی متر جیوه را تحمل کنند. هر گونه افزایش فشار بیش از این محدوده، می تواند منجر به گردش خون ضعیف، مرگ بافت و در نهایت تشکیل زخم بستر شود.
در صورت عدم درمان زخم فشاری ، زخم های پوستی می توانند موجب آسیب به تاندون ها، رباط ها و بافت ماهیچه ها شوند. درمان زخم های فشاری به مرحله ی زخم و شرایط آن بستگی دارد.
زخم بورولی
یکی دیگر از انواع زخم پوستی، زخم بورولی است که توسط باکتری مایکوباکتریوم اولسرانس ایجاد می شود. عفونت ناشی از این باکتری می تواند زخم های پوستی بزرگ را روی بازوها و پاها ایجاد کند. در صورت عدم درمان، زخم بورولی می تواند منجر به آسیب فیزیکی و ناتوانی دائم شود.
درماتیت استاز
درماتیت گرانشی یا درماتیت استاز وضعیتی است که باعث التهاب، تحریک پوست و زخم در پاها می شود. تجمع مایع در اندام به دلیل گردش خون ضعیف سبب بروز این حالت می شود.
بر اساس گفته ی انجمن ملی اگزما، درماتیت استازی در زنان و افراد بالای 50 سال بیشتر از مردان رخ می دهد.
چه عواملی سبب ایجاد زخم های پوستی می شود؟
زخم های پوستی مختلف، علل زمینه ای متفاوتی هم دارند که از گردش خون ضعیف، تا عفونت های باکتریایی متغیر است.
زخم پوستی ممکن است در ابتدا همراه با تحریک خفیف پوست، لکه و یا تغییر رنگ پوست باشد. با گذشت زمان، بافت پوست شروع به متلاشی شدن می کند و زخم کم عمقی را تشکیل می دهد.
همانطور که در قسمت انواع زخم های پوستی گفته شد، گردش خون ضعیف ناشی از دیابت یا دیگر مشکلات سلامتی، ایجاد فشار زیاد و بروز زخم بستر، یا عوامل باکتریایی، می توانند سبب بروز زخم پوستی شوند.
تشخیص و درمان
برای تشخیص و درمان زخم های پوستی، بهتر است از پزشک یا متخصصان زخم مشاوره بگیرید تا درمان و مراقبت های لازم را بر اساس نوع زخم و سوابق پزشکی شما ارائه دهند.
درمان زخم ها به شدت و علت اصلی زخم بستر بستگی دارد.
در صورتی که زخم پوست سطحی و کوچک باشد و علائم عفونت در آن دیده نشود، بیمار می تواند آن را در خانه درمان کند. پیشگیری از عفونت نیز باید در درمان زخم های سطحی لحاظ شود.
علائم زخم عفونی شامل تورم، درد، ترشح یا بوی بد است. در صورتی که متوجه این علائم از زخم پوستی شدید، به پزشک مراجعه کنید.
درمان زخم پوستی شدید شامل موارد زیر است :
- برداشتن بافت مرده برای تحریک روند بهبودی (دبریدمان)
- استفاده از آنتی بیوتیک های خوراکی یا موضعی برای درمان عفونت باکتریایی
- مصرف داروهای مسکن برای تسکین ناراحتی و درد
- اعمال پانسمان در صورت لزوم
در درمان زخم های پوستی، لازم است تا منشاء آن مشخص شود تا علت بروز زخم نیز برطرف شود.
در صورتی که گردش خون ضعیف عامل اصلی ایجاد زخم باشد، بهبود گردش خون باید در دستور کار درمان باشد. برخی راه های بهبود گردش خون عبارتند از :
- کنترل سطح قند خون در افراد دیابتی
- پوشیدن جوراب های فشاری
- بالا بردن پاها
- ترک سیگار
- ورزش و تمرینات منظم
- حفظ وزن مناسب بدن
برای زخم های پوستی ناشی از زخم بستر نیز لازم است تا فشار از روی ناحیه ی آسیب دیده برداشته شود. جابجایی بیمار و تلاش برای تحرک بیشتر، کنترل وزن، استفاده از ماساژ و ابزار مناسب مانند تشک های مواج، از جمله راه های کاهش فشار بر نواحی بدن است.
عوارض زخم های پوستی
اگر فردی با داشتن علائم زخم های جدی و وسیع، تحت درمان قرار نگیرد، زخم ممکن است مزمن شده و یا تحت عفونت های خطرناک قرار گیرد.
برخی از عوارض زخم های درمان نشده عبارتند از:
- سلولیت که یک عفونت باکتریایی است که بر لایه های عمیق پوست و بافت نرم تاثیر می گذارد
- سپتی سمی یا مسمومیت خونی ناشی از عفونت باکتریایی
- عفونت در استخوان و مفاصل
- قانقاریا، که مرگ بافتی در نتیجه ی خون رسانی ضعیف است
درمان های خانگی زخم پوستی
در صورتی که زخم پوستی شدید نبوده و زخم دارای عفونت نباشد، می توان آن را به صورت خانگی درمان کرد. برای درمان می توان از موارد زیر استفاده کرد:
محلول آب نمک
استفاده از محلول نمکی، که تشکیل شده از آب مقطر و نمک است، می تواند برای پاکسازی و حذف پوست مرده و کاهش التهاب مفید باشد.
محلول نمکی معمولی حاوی تنها 0.9 درصد نمک است، بنابراین موجب تحریک پوستی نمی شود. می توانید محلول آب نمک آماده را از داروخانه ها تهیه کنید و یا در صورت عدم دسترسی، آن را به صورت خانگی بسازید.
درمان زخم با زردچوبه
زرد چوبه حاوی کورکومین است، که یک ماده ی شیمیایی با خواص ضد التهابی، ضد عفونی کننده و آنتی اکسیدانی می باشد. کورکومین موجود در زرد چوبه می تواند به بهبودی زخم های سطحی کمک کند.
پس از تمیز کردن سطح پوست ، مقداری پودر زردچوبه را روی زخم بمالید، سپس آن را با یک بانداژ تمیز بپوشانید.
دقت کنید که این روش فقط برای زخم های سطحی قابل اجرا است و نباید برای زخم های عمیق استفاده شود.
استفاده از عسل برای درمان زخم پوستی
عسل به دلیل غلظت بالای قند و پلی فنول، دارای خواص ضد میکروبی قوی است. نتایج چندین مطالعه ی آزمایشگاهی و بالینی نشان می دهد که عسل برای از بین بردن بسیاری از باکتری های مرتبط با اختلالات پوستی، موثر است.
خلاصه ای از آن چه گفته شد:
زخم های پوستی در نتیجه ی گردش خون ضعیف، عفونت ها یا فشار طولانی مدت به وجود می آیند. درمان زود هنگام زخم می تواند خطر عفونت و عوارض جدی را کاهش دهد. در صورتی که زخم سطحی باشد می توان آن را به صورت خانگی درمان کرد، اما در مورد زخم های عفونی شده و شدید، باید به پزشک و متخصصان زخم مراجعه کرد.
افراد با بیماری ها و شرایط پزشکی خاص، مانند افراد دیابتی، افراد با محدودیت های حرکتی و افرادی که کهولت سن دارند، در معرض بیشتر ابتلا به این زخم ها اند. این افراد می توانند با برخی اقدامات نظیر کنترل قند خون، حفظ وزن سالم، داشتن تحرک لازم، ترک سیگار و رعایت رژیم غذایی مناسب، از بروز این شرایط جلوگیری کنند.
